Thiên long bát bộ

Thiên long bát bộ (chữ Hán giản thể: 天龙八部, chính thể: 天龍八部, latin hóa: Tiān Lóng Bā Bù) là một tiểu thuyết võ hiệp của nhà văn Kim Dung.
Tác phẩm được bắt đầu được đăng trên Minh báo ở Hồng Kông và Nam Dương thương báo ở Singapore vào ngày 3 tháng 9 năm 1963, liên tục trong 4 năm^[1]. Đây là tác phẩm viết với thời gian lâu nhất và cũng là tác phẩm dài nhất của Kim Dung (gần hai triệu chữ)^[1]. Nội dung tác phẩm thấm đượm tinh thần Phật giáo mà Kim Dung vốn ngưỡng mộ, tiếng nói của Phật giáo trong tác phẩm vừa dịu dàng sâu lắng vừa thật hiển minh, quán xuyến từ đầu chí cuối tác phẩm^[1]. Có thể nói Thiên long bát bộ là tác phẩm vĩ đại nhất của nhà văn Kim Dung.

Thiên long bát bộ cũng đã được chuyển thể thành phim truyền hình nhiều lần bởi cả các nhà sản xuất Trung Hoa đại lục và Hồng Kông.

[sửa] Ý nghĩa tên Thiên Long Bát Bộ

Tựa đề của Thiên Long bát bộ xuất phát từ kinh Phật, nói về cái phức tạp và đa dạng của con người trong xã hội. Đó là tám loại phi nhân có sức mạnh hơn người nhưng không phải là người: Thiên, Long, Dạ Xoa, Càn Thát Bà, A Tu La, Ca Lâu La, Khẩn Na La, Ma Hầu La Gia. Tám loài này do Thiên và Long đứng đầu nên gọi là Thiên Long bát bộ.

1. Thiên: là thiên thần (Deva), đứng đầu bởi Đế Thích. Thiên thần trong Phật giáo vẫn còn trong cõi sinh tử, có sống có chết, có tất cả mười hai thiên thần quan trọng nhất tượng trưng cho tám hướng và bốn tinh thể của vũ trụ: mặt trời, mặt trăng, bầu trời và mặt đất
2. Long: là rồng (Naga) nhưng không có chân, trông giống như một con mãng xà lớn, là chúa tể các loài trong nước. Kinh Phật kể rằng một con rắn tên là Mucilinda da cuộn thành một cái tàn che cho đức Phật nhập định trong một cơn giông bão.
3. Dạ Xoa: (Yaksha) quỷ thần (thần ăn được quỉ), có thể tốt hoặc xấu. Dạ Xoa Bát Đại Tướng có nhiệm vụ bảo hộ chúng sinh
4. Càn Thát Bà: (Gandharva) nhạc thần thân thể tỏa mùi thơm, phục thị Đế Thích, không ăn thịt, không uống rượu
5. A Tu La: (Asura) đại diện tính xấu xa của con người
6. Ca Lâu La: (Garuda) chim đại bàng cánh vàng đầu có một cái bướu to gọi là Như Ý Châu, tiếng kêu bi thảm, được người Trung Hoa bản địa hóa thành Đại Bàng Kim Sí Điểu. Ca Lâu La thích ăn rồng, khi chết chất độc xông lên cháy tiêu thành tro, chỉ còn một trái tim xanh biếc
7. Khẩn Na La: (Kinnara) nhạc thần của Đế Thích, đầu có sừng, giỏi múa hát
8. Ma Hầu La Gia: (Mahoràga) là thần rắn, mình người đầu rắn

[sửa] Các hồi

Thiên long bát bộ có 50 hồi, tên các hồi hợp lại thành 5 bài từ, mỗi bài từ bao gồm tên của 10 hồi.

[sửa] Thiếu niên du (少年游)

Nguyên văn chữ Hán 青衫磊落險峰行 玉壁月華明 馬疾香幽 崖高人遠 微步轂紋生 誰家子弟誰家院 無計悔多情 虎嘯龍吟 換巢鸞鳳 劍氣碧煙橫

Phiên âm Hán Việt Thanh sam lỗi lạc hiểm phong hành Ngọc bích nguyệt hoa minh Mã tật hương u Nhai cao nhân viễn Vi bộ cốc văn sinh Thùy gia tử đệ thùy gia viện Vô kế hối đa tình Hổ khiếu long ngâm Hoán sào loan phượng Kiếm khí bích yên hoành

[sửa] Tô mạc già (蘇幕遮)

Nguyên văn chữ Hán 向來痴 從此醉 水榭聽香　指點群豪戲 劇飲千杯男兒事 杏子林中　商略平生義 昔時因 今日意 胡漢恩仇　須傾英雄淚 雖萬千人吾往矣 悄立雁門　絕壁無餘字

Phiên âm Hán Việt Hướng lai si Tòng thử túy Thủy tạ thính hương　chỉ điểm quần hào hý Kịch ẩm thiên bôi nam nhi sự Hạnh tử lâm trung　thương lược bình sinh nghĩa Tích thời nhân Kim nhật ý Hồ Hán ân cừu　tu khuynh anh hùng lệ Tuy vạn thiên nhân ngô vãng hỹ Thiểu lập Nhạn Môn　tuyệt bích vô dư tự

[sửa] Phá trận tử (破陣子)

Nguyên văn chữ Hán 千里茫茫若夢 雙眸粲粲如星 塞上牛羊空許約 燭畔鬢雲有舊盟 莽蒼踏雪行 赤手屠熊搏虎 金戈蕩寇鏖兵 草木殘生顱鑄鐵 蟲豸凝寒掌作冰 揮灑縛豪英

Phiên âm Hán Việt Thiên lý mang mang nhược mộng Song mâu xán xán như tinh Tái thượng ngưu dương không hứa ước Chúc bạn mấn vân hữu cựu minh Mãng thương đạp tuyết hành Xích thủ đồ hùng bác hổ Kim qua đãng khấu ao binh Thảo mộc tàn sinh lô chú thiết Trùng trãi ngưng hàn chưởng tác băng Huy sái phược hào anh

[sửa] Động tiên ca (洞仙歌)

Nguyên văn chữ Hán 輸贏成敗　又爭由人算 且自逍遙沒誰管 奈天昏地暗　斗轉星移 風驟緊　縹緲峰頭雲亂 紅顏彈指老　剎那芳華 夢裡真　真語真幻 同一笑　到頭萬事俱空 糊塗醉　情長計短 解不了　名韁繫嗔貪 卻試問　幾時把痴心斷

Phiên âm Hán Việt Thâu doanh thành bại　hựu tranh do nhân toán Thả tự tiêu dao một thùy quản Nại thiên hôn địa ám　Đẩu chuyển tinh di Phong sậu khẩn　Phiêu Diểu phong đầu vân loạn Hồng nhan đạn chỉ lão　sát na phương hoa Mộng lý chân　chân ngữ chân ảo Đồng nhất tiếu　đáo đầu vạn sự câu không Hồ đồ túy　tình trường kế đoản Giải bất liễu　danh cương hệ sân tham Khước thí vấn　kỷ thời bả si tâm đoạn

[sửa] Thủy long ngâm (水龍吟)

Nguyên văn chữ Hán 燕雲十八飛騎　奔騰如虎風煙舉 老魔小醜　豈堪一擊　勝之不武 王霸雄圖　血海深恨　盡歸塵土 念枉求美眷　良緣安在 枯井底　污泥處 酒罷問君三語 為誰開　茶花滿路 王孫落魄　怎生消得　楊枝玉露 敝屣榮華　浮雲生死　此身何懼 教單於折箭　六軍辟易　奮英雄怒

Phiên âm Hán Việt Yên Vân thập bát phi kỵ　bôn đằng như hổ phong yên cử Lão ma tiểu xú　khởi kham nhất kích　thắng chi bất võ Vương bá hùng đồ　huyết hải thâm hận　tận quy trần thổ Niệm uổng cầu mỹ quyến　lương duyên an tại Khô tỉnh để　ô nê xứ Tửu bãi vấn quân tam ngữ Vị thùy khai　trà hoa mãn lộ Vương tôn lạc phách　chẩm sinh tiêu đắc　dương chi ngọc lộ Tệ tỉ vinh hoa　phù vân sinh tử　thử thân hà cụ Giáo đơn vu chiết tiễn　lục quân tích dịch　phấn anh hùng nộ

[sửa] Tóm tắt

Kim Dung đã chỉnh sửa truyện này 3 lần, lần gần nhất là vào năm 2009^{[cần dẫn nguồn]}. Có tổng cộng 50 hồi.
Câu chuyện xoay quanh mối quan hệ phức tạp giữa nhiều nhân vật đến từ nhiều nước khác nhau: Kiều Phong, Đoàn Dự, Hư Trúc. Với tác phẩm này, Kim Dung muốn nói đến mối quan hệ nhân - quả giữa chính bản thân các nhân vật với gia đình, xã hội, dân tộc, đất nước. Câu truyện xảy ra vào thời Bắc Tống và còn bao gồm các cuộc chiến tranh giữa nhà Tống, Đại Lý, Đại Liêu, Thổ Phồn và Tây Hạ.

Lưu ý: Phần sau đây có thể cho bạn biết trước nội dung của tác phẩm.

[sửa] Đoàn Dự

Bài chi tiết: Đoàn Dự

Đoàn Dự cũng là một trong 3 nhân vật nam chính trong truyện Thiên long bát bộ của Kim Dung, là vương tử nước Đại Lý, dáng vẻ thư sinh, tính hay si, sùng đạo Phật, ghét bạo lực, thẳng thắn, nhiều khi hơi gàn. Không chịu học võ nhưng nhờ cơ duyên may mắn nên học được Bắc Minh Thần Công có thể hút công lực của người khác, lục mạch thần chỉ nhưng không biết sử dụng nên lúc dùng được lúc dùng không được, Lăng Ba Vi Bộ di chuyển khinh công lẹ làng. Trên đường đi du ngoạn giang hồ chàng đã kết nghĩa huynh đệ lần lượt với Tiêu Phong và Hư Trúc.

[sửa] Khái quát

[sửa] Cuộc đời

[sửa] Tiêu Phong

Bài chi tiết: Tiêu Phong

[sửa] Hư Trúc

Hết phần cho biết trước nội dung.

[sửa] Nhân vật

[sửa] Chính diện

• Kiều Phong (喬峰) - sau này được gọi là Tiêu Phong. Giới giang hồ còn gọi là "Bắc Kiều Phong". Kiều Phong là một người có võ công rất cao cường và đã từng là bang chủ Cái Bang.
• Đoàn Dự (段譽) - hoàng tử Đại Lý, anh em kết nghĩa của Tiêu Phong và Hư Trúc, vô tình luyện được chỉ pháp Lục Mạch Thần Kiếm vô cùng lợi hại.
• Hư Trúc (虚竹) - đầu tiên là một hòa thượng chùa Thiếu Lâm có lòng thương người nhưng về sau cũng đạt được nhiều trình độ cao và trở thành chưởng môn của phái Tiêu Dao.
• Vương Ngữ Yên (王語嫣) - một cô nương xinh đẹp. Đầu tiên nàng chỉ yêu Mộ Dung Phục nhưng rồi trở thành vợ Đoàn Dự vì Mộ Dung Phục chỉ lo nghĩ đến phục hồi Đại Yên.
• A Châu - người con gái duy nhất mà Kiều Phong yêu quý nhưng để cứu cha nên nàng đã giả trang thành cha mình và đã không may bị Kiều Phong lỡ tay đánh chết. Nhà thơ dịch giả Nguyễn Tôn Nhan cảm khái A Châu:

"Linh hồn thục nữ bao dung

Nhạn môn quan hẹn mộng trùng lai xưa

Lệ thương biết mấy cho vừa"

[sửa] Phản diện

• Mộ Dung Phục - hay còn được gọi là "Nam Mộ Dung". Hắn là dòng dõi người Tiên Ti, người kế tiếp ngôi vị của triều đại Hậu Yên đã bị sụp đổ. Hắn tìm mọi cách để khôi phục triều đại của mình. Cuối cùng hắn trở nên điên mà luôn mơ tưởng là mình là hoàng đế.
• Du Thản Chi - hay còn được gọi là "Thiết Sửu"(Hề Sắt) - cha hắn đã bị Kiều Phong đánh chết trong cuộc đại chiến tại Tụ Hiền Trang. Hắn yêu A Tử và luôn phục tùng nàng. Hắn đã đeo mặt nạ để làm vui nàng, cho nàng đôi mắt. Nhưng những điều hắn làm đã không được đền đáp. Nhà thơ dịch giả Nguyễn Tôn Nhan cảm khái Du Thản Chi:

"Cuồng điên máu lệ tình câm

Bước chân A Tử xa xăm muôn trùng

Bóng chiều quan ải mông lung"

• Cưu Ma Trí - một hòa thượng nước Thổ Phồn, bằng hữu của Mộ Dung Bác. Hắn lúc nào cũng muốn được học các bí kíp võ công cao siêu. Hắn được Mộ Dung Bác, sau khi đã lén lấy đi và học các bí kíp trong chùa Thiếu Lâm, truyền lại cho hắn. Cuối truyện hắn bị tẩu hỏa nhập ma vì chỉ học phần ác mà không học phần thiện của các môn võ công đó. Hắn đã may mắn thoát chết khi Đoàn Dự hút hết nội công.
• Đinh Xuân Thu - một đồ đệ phản bội của Tiêu Dao phái. Hắn rất giỏi dùng độc dược và đã vô tình làm mù A Tử khi đánh nhau với Mộ Dung Phục. Cuối cùng bị Hư Trúc Chưởng môn nhân phái Tiêu Dao trừng phạt.
• Mộ Dung Bác - cha của Mộ Dung Phục, người đã giả chết để trốn vào chùa Thiếu Lâm lén học các bí kíp võ công. Chỉ có nhà họ Đoàn và nhà sư quét rác biết hắn vẫn còn sống.

[sửa] Đoàn Chính Thuần và vợ con

Đoàn Chính Thuần đã có nhiều cuộc tình vụng trộm và có nhiều con mà không hay biết. Để rồi hóa ra người yêu của Đoàn Dự lại là anh em cùng cha khác mẹ (nhưng thật ra cuối truyện Đoàn Dự chỉ là con hờ của Đoàn Chính Thuần) Đoàn Chính Thuần - cha (hờ) của Đoàn Dự, em trai của hoàng đế Đại Lý đương triều. Tất cả người tình của Đoàn Chính Thuần cuối truyện bị Mộ Dung Phục giết chết và rồi ông cũng tự tử theo.

• Vợ:
  • Đao Bạch Phượng - mẹ của Đoàn Dự. Vì ghen ghét Đoàn Chính Thuần có nhiều người tình, bà cũng ngoại tình với Đoàn Diên Khánh, và Đoàn Dự là kết quả của chuyện này, sau khi Đoàn Chính Thuần chết bà cũng tự tử theo.
  • Vương Lan Hoa - mẹ của Vương Ngữ Yên. Bà là con gái của tiểu sư muội và chưởng môn phái Tiêu Dao-Vô Nhai Tử; họ Vương là họ của chồng bà.^[2]
  • Cam Bảo Bảo - mẹ của Chung Linh.
  • Tần Hồng Miên - mẹ của Mộc Uyển Thanh.
  • Nguyễn Tinh Trúc - mẹ của A Châu và A Tử.
  • Mã Phu Nhân - (Khang Mẫn). Bà không có con và cũng là một người tình độc ác của Đoàn Chính Thuần. Bà đã mưu sát chồng mình là Mã Đại Nguyên, phó bang chủ của Cái Bang vì chồng không chịu tiết lộ bí mật của Tiêu Phong và sau này bà ta cho biết bà ta làm điều đó chỉ vì Tiêu Phong không thèm ngắm nhìn mình.
• Con:
  • Vương Ngữ Yên (bản sửa chữa trước là Vương Ngọc Yến)- Nàng mới 16 tuổi nhưng được coi là bách khoa toàn thư về võ thuật. Nàng nhớ tất cả các chiêu thức võ công, cách sử dụng. Nàng được xem là đẹp nhất trong Thiên Long Bát Bộ.
  • Chung Linh - Có thể coi là người ngây thơ, dễ thương nhất trong các con của Đoàn Chính Thuần.
  • Mộc Uyển Thanh - con lớn nhất của Đoàn Chính Thuần, xinh đẹp, võ công cao, nghi ngờ đàn ông và tính tình có phần đanh đá. Đoàn Dự là người đàn ông đầu tiên được nàng cho xem mặt. Trong lần sửa đổi mới đây của Kim Dung vào năm 2008 chàng lấy Mộc Uyển Thanh làm hoàng hậu. Con cháu hai người sau này có Đoàn Trí Hưng,là nhân vật xuất chúng, một trong "Thiên hạ ngũ tuyệt" hiệu là Nam đế, trong Xạ điêu tam bộ khúc của nhà văn Kim Dung.
  • A Châu - người dịu hiền nhất trong số các con của Đoàn Chính Thuần. Nàng là người yêu và được Kiều Phong yêu, có tài cải trang rất giỏi. Chỉ vì lời vu oan của Mã Phu Nhân mà nàng đã giả trang để cứu cha rồi chết dưới tay chính người yêu mình, Kiều Phong.
  • A Tử - Em gái của A Châu, tuy rất xinh đẹp nhưng tính tình hoàn toàn ngược với người chị A Châu, bướng bỉnh và độc ác. Yêu Kiều Phong đến mức mù quáng mà không hề để ý gì đến mối tình của Du Thản Chi.

Đoàn Diên Khánh

Bài chi tiết: Đoàn Diên Khánh

Nguyên là thái tử của nước Đại Lý. Có một lần, gian thần phản loạn Cao Thăng Thái đã tiếm ngôi, giết chết vua Đại Lý. Đoàn Diên Khánh bị nạn, tuy không chết nhưng đã trở thành kẻ tàn phế nhưng võ công và nội công vẫn còn.

[sửa] Chuyển thành phim

[sửa] Phim điện ảnh

Năm	Hãng sản xuất	Nước	Đạo diễn	Kiều Phong	Đoàn Dự	Hư Trúc	Thông tin thêm
1977	Thiệu Thị huynh đệ	Hồng Kông	Bào Học Lễ		Lý Tu Hiền		Điềm Ni vai Mộc Uyển Thanh, Lâm Trân Kì vai Chung Linh
1982	Thiệu Thị huynh đệ	Hồng Kông	Từ Tiểu Minh				Các diễn viên chính Huệ Thiên Tứ, Đới Lương Thuần, Cốc Phong, Bạch Bưu, Trần Quan Thái, Lương Tiểu Long
1982	Công ty ảnh nghiệp tân thế kỷ	Hồng Kông	Tiêu Sanh	Từ Thiếu Cường	Thang Trấn Nghiệp	Huỳnh Nhật Hoa	Trần Ngọc Liên vai Vương Ngữ Yên, Huệ Thiên Tứ vai Mộ Dung Phục, Cao Hùng vai Cưu Ma Trí, Lâm Trân Kì vai A Châu
1994		Hồng Kông	Tiền Vĩnh Cường			Lâm Văn Long	Biên kịch: Trương Thán. Lâm Thanh Hà vai Lý Thương Hải/Lý Thu Thủy, Củng Lợi vai Thiên Sơn Đồng Mỗ, Trương Mẫn vai A Tử, Từ Thiếu Cường vai Đinh Xuân Thu

[sửa] Phim truyền hình

Năm	Hãng sản xuất	Nước	Kiều Phong	Đoàn Dự	Hư Trúc	Số tập	Nhà sản xuất	Thông tin thêm
1982	TVB	Hồng Kông	Lương Gia Nhân	Thang Trấn Nghiệp	Huỳnh Nhật Hoa	50	Tiêu Sanh	Các diễn viên khác: Tạ Hiền, Hoàng Hạnh Tú, Thạch Tu, Trần Ngọc Liên, Dương Phấn Phấn
1991	CTV	Đài Loan	Huệ Thiên Tứ	Quan Lễ Kiệt	Quan Lễ Kiệt	20	Chu Du	Các diễn viên khác: Tống Cương Lăng, Thôi Hạo Nhiên
1997	TVB	Hồng Kông	Huỳnh Nhật Hoa	Trần Hạo Dân	Phàn Thiếu Hoàng	45	Lý Thiêm Thắng	Các diễn viên chính khác: Lý Nhược Đồng, Lưu Cẩm Linh, Lưu Ngọc Thúy, Triệu Học Nhi, Hà Mỹ Điền
2003	CCTV	Trung Quốc	Hồ Quân	Lâm Chí Dĩnh	Cao Hổ	40	Trương Kỷ Trung	Các diễn viên khác: Lưu Diệc Phi, Lưu Đào, Trần Hảo, Tưởng Hân, Thang Trấn Tông, Chung Lệ Đề.

[sửa] Chú thích

1. ^ ^{a b c} Nguyễn Thị Bích Hải, Thiên long bát bộ - Một kiệt tác của Kim Dung, Trung Thu Nhâm Ngọ 2002
2. ^ Hồi 37 b: Đồng nhất tiếu, đáo đầu vạn sự không